roshni

سڀ اکر، گهڻا لفظ فرانز فينن، اُهو پهريون ماڻهو آهي، جنهن دنيا جي آڏو پهريون ڀيرو اها ڳالهه پيش ڪئي ته سرمائيدار ۽ سوشلسٽ دنيا کان سواءِ هڪ ’ٽين دنيا‘ به ڌرتيءَ جي ڇاتيءَ تي موجود آهي- جا اوسر جون وکون کڻي رهي آهي، ۽ جتي اڃا ’بيٺڪيت‘ (coloialism) جو ديو، پنهنجا خوني چنبا کوڙيو ويٺو آهي. اُن ديو سان ’ين دنيا‘ جا هيڻا، پِتڪڙا، بي سهارا ۽ بي هٿيار انسان، پنهنجي جنم جي حق [آزاديءَ] جي جنگ جوٽيو ويٺا آهن. يورپ، هڪ طرف سائنسي ميدان ۾ بنهه اڳتي آهي، ته ٻئي طرف اُن جي پيشانيءَ تي ٽين دنيا جي ترقي پذير ۽ جديد بيٺڪيت جي شڪار مُلڪن تي ٿيندڙ وحشياڻي ڏاڍ جو ٽِڪو موجود آهي. اڄ جان پال سارتر جي لفظن ۾: ”ٽين دنيا، پنهنجو پاڻ کي سُڃاڻي ورتو آهي، ۽ اُها فينن جي آواز ۾ پنهنجن ماڻهن سان مخاطب آهي.“ اِن ۾ ڪوبه شڪ نه آهي ته يورپ جا سمورا ڏاڍَ، سموريون چالاڪيون، سمورا غلاميءَ کي برقرار ۽ دائمي رکڻ وارا منصوبا، سمورا هٿيار، ’ٽين دنيا‘ ۾ آزاديءَ جي موجود تحريڪن کي خاموش ڪرائي نه ٿا سگهن- ها، آزاديءَ جي حاصلات ۾ دير ته ڪرائي سگهن ٿا، البت روڪي ڪنهن به صورت ۾ نه ٿا سگهن. سارتر، سچ لکيو آهي ته: ”اينگلس کان پوءِ في

هو نه هوندو هو حشو! جنم : 14 ڊسمبر 1914ع شهر : ڀريا (هاڻوڪي ضلعي نوشهروفيروز جو تعلقو، هيڊڪواٽر)، سنڌ پرائمري تعليم : ڪي. سي اسڪول ڀريا سيڪنڊري تعليم : N.J.V هاءِ اسڪول، ڪراچي وڌيڪ تعليم : سري لنڪا، انگلينڊ - 40 واري ڏهاڪي ۾ سنڌي سماج جي مکيه اديبن، سياسي رهبرن، ۽ شاعرن جي تربيت ڪيائين. جيل ياترا 1940ع- 1942ع: ارڙهن مهينن لاءِ جيل ۾ ويو. 1949ع: 10 مهينن لاءِ هڪ دفعو ٻيهر سياسي سرگرمين ڪري باندي بڻايو ويو. جلاوطني ورهاڱي بعد سنڌ ۾ رهڻ لاءِ هوڏ ٻڌي بيٺو، پر سياسي سرگرمين سبب کيس 1950ع ۾ پاڪستان پبلڪ سيفٽي آرڊيننس هيٺ جلاوطن ڪيو ويو. جلاوطني کانپوءِ حشوءَ جي زندگي جو خاڪو انگريزي اخبارن ۾ پاڪستان جي اندروني سياسي مسئلن تي ڪالم لکڻ شروع ڪيائين. ورهاڱي جي عذاب ۾ جان، مال، ملڪيتون ۽ سکيءَ ستابيءَ زندگيءَ تان دستبردار ٿيندڙ سنڌ واسين جي درد ۽ ڀوڳنائن کي پنهنجي ڪالمن ۾ ورجائيندو رهيو. سنڌ جي اديبن ۽ اهم سياسي اديبن سان خط ڪتابت جاري رکيائين. 1957ع ۾ سنڌو سماج جو اڳواڻ منتخب ڪيو ويو. سنڌي ٻوليءَ کي انڊيا جي آئين ۾ شامل ڪرائڻ لاءِ جيڪا تحريڪ هلي ان ۾ ٻين سان گڏجي حشوءَ لک ماڻهن جون صحيحون هٿ ڪري